Jak działają fałszywe sklepy internetowe? Jak je rozpoznać i unikać

Fałszywe sklepy internetowe są dziś jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla konsumentów w sieci, stosując wyrafinowane techniki wyłudzeń w celu pozyskania danych osobowych i środków finansowych. Pozornie autentyczne witryny naśladują renomowane sklepy, a cyberprzestępcy, wykorzystując techniczne luki oraz mechanizmy psychologiczne, oferują produkty w podejrzanie niskich cenach lub ekskluzywnych promocjach, by skłonić ofiary do szybkiego zakupu. Według CERT Polska w 2024 roku liczba zgłoszonych przypadków cyberprzestępczości wzrosła o rekordowe 62% rok do roku, przekraczając 600 tysięcy – z czego aż 94,7% dotyczyło phishingu. Schematy działania fałszywych sklepów obejmują brak realizacji zamówień po płatności lub wysyłkę podrabianych czy innych towarów niż zamówione.

Definicja i charakterystyka fałszywych sklepów internetowych

Fałszywe sklepy internetowe to zorganizowane operacje cyberprzestępcze, które podszywają się pod legalne platformy e-commerce w celu wyłudzenia pieniędzy i danych osobowych. Strony te kopiują wygląd, strukturę, opisy produktów i recenzje znanych marek, aby wzbudzić zaufanie. Wykorzystują strategie promocyjne i presję czasu, budując poczucie okazji do niepowtarzalnego zakupu.

Tymczasowy charakter działania i intensywność akcji marketingowych to kluczowa cecha tych oszustw – takie sklepy znikają po kilku tygodniach lub miesiącach, uniemożliwiając odzyskanie pieniędzy przez klientów. Założenie profesjonalnie wyglądającego sklepu internetowego nie wymaga dziś dużych nakładów, co sprzyja rozwojowi tego typu przestępstw.

Najczęściej stosowane mechanizmy psychologiczne obejmują wywoływanie poczucia okazji, presji czasowej i obawy przed przegapieniem promocji. Znane zabiegi to liczniki czasu, informacje o małej ilości produktów czy komunikaty o rzekomym dużym zainteresowaniu.

Mechanizmy działania i schematy operacyjne

Fałszywe sklepy realizują przede wszystkim:

• nieprzesyłanie zamówionych produktów po otrzymaniu płatności,
• wysyłanie towarów podrobionych, uszkodzonych lub pochodzenia nielegalnego,
• częściową realizację zamówień dla zwiększenia pozorów wiarygodności.

Tworzenie fałszywego sklepu przebiega od rejestracji domeny podobnej do oryginalnej marki, poprzez kopiowanie grafiki i opisów, a skończywszy na promocji w social media – coraz częściej przez fałszywe konta na Facebooku czy Instagramie.

Kolejnym zagrożeniem są fałszywe panele płatności, za pomocą których przestępcy wyłudzają dane kart i dane osobowe klientów.

Sygnały ostrzegawcze – na co zwrócić uwagę?

Najważniejsze czerwone flagi, które mogą świadczyć o nieuczciwym sklepie, to:

• podejrzanie niskie ceny,
• niewysoka jakość strony www, błędy językowe, niespójność zdjęć,
• brak bezpiecznych i znanych metod płatności, akceptowanie przelewu na prywatne konto,
• niepełne, nieczytelne dane firmy i ograniczony kontakt,
• fałszywe, powtarzające się lub zbyt pozytywne opinie,
• brak regulaminu, polityki prywatności lub innych dokumentów prawnych.

Jak sprawdzić autentyczność sklepu internetowego?

Aby skutecznie zweryfikować sklep przed zakupem, należy podjąć kilka kroków:

• Sprawdzić, czy strona posiada certyfikat SSL (adres zaczyna się od https://);
• Zbadać dane rejestrowe firmy w CEIDG lub KRS;
• Zweryfikować wiek oraz reputację domeny przez Whois i zgodność danych;
• Szukaj opinii w niezależnych źródłach: fora internetowe, grupy społecznościowe, portale recenzujące;
• Przetestować kontakt z obsługą klienta – czas i jakość odpowiedzi na zapytania;
• Sprawdzać autentyczność certyfikatów zaufania (np. Trusted Shops klikając przez oficjalną stronę przyznającego certyfikat).

Bezpieczne metody płatności i praktyki zakupowe

Bezpieczeństwo transakcji online podnosi stosowanie następujących metod:

• karta z funkcją 3D Secure (dodatkowe potwierdzenie płatności chroni przed nieautoryzowanym użyciem),
• transakcje BLIK zatwierdzane tylko w aplikacji bankowej,
• cyfrowe portfele (Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay) – brak udostępnienia danych karty,
• PayPal z ochroną kupującego, unikanie przelewów typu „Family & Friends” do nieznajomych,
• polskie systemy szybkich płatności (PayU, Przelewy24, Dotpay) dające pośrednictwo transakcji,
• unikanie przelewów na prywatne rachunki,
• systematyczne monitorowanie historii transakcji i szybka reakcja na podejrzaną aktywność.

Trendy i statystyki cyberprzestępczości w e-commerce

Poniżej znajduje się podsumowanie kluczowych danych z 2024 roku dotyczących cyberprzestępczości w e-commerce:

Wskaźnik	2024 rok	Zmiana r/r	Dominujący rodzaj incydentu	Najczęściej atakowane serwisy
Liczba zgłoszeń	ponad 600 000	+62%	Phishing (94,7%)	OLX (9865), Allegro (4053), Facebook (3871)
Zgłoszenia smishingu (SMS)	354 713	+60%	Smishing	Różni operatorzy, w tym banki i firmy kurierskie

Obserwujemy wzrost ataków na sprzedawców (np. na OLX), a przestępcy coraz częściej stosują manipulację psychologiczną niż techniczne zaawansowanie. Światowe straty z tytułu oszustw e-commerce według Juniper Research wyniosły 20 miliardów USD w 2021 roku.

Działania prewencyjne i strategie ochronne

Oto najlepsze praktyki w zakresie ograniczania ryzyka trafienia na fałszywy sklep internetowy:

• robienie zakupów w znanych i długo funkcjonujących sklepach internetowych,
• sprawdzanie opinii na niezależnych forach i grupach społecznościowych,
• weryfikowanie adresów stron i certyfikatów SSL, nieklikanie w linki z reklam czy e-maili,
• korzystanie z narzędzi AI do skanowania linków i treści pod kątem potencjalnych oszustw,
• regularna edukacja cyfrowa i zwiększanie świadomości zagrożeń,
• przechowywanie potwierdzeń zakupów, limity na kartach, stosowanie kart wirtualnych.

Procedury zgłaszania oszustw i wsparcie instytucjonalne

Główne metody zgłoszeń przypadków oszustw internetowych w Polsce to:

• online – przez stronę incydent.cert.pl;
• SMS na numer 8080;
• zgłoszenie mailowe na cert@cert.pl;
• tradycyjna poczta na adres NASK PIB.

Po wykryciu oszustwa należy zebrać i zabezpieczyć dowody: print screeny, historię korespondencji, potwierdzenia transakcji. Zgłoszenie warto przekazać także na policję lub do prokuratury – zwłaszcza przy wysokich stratach.

Należy niezwłocznie powiadomić bank i zablokować karty płatnicze oraz rozważyć zamrożenie historii kredytowej, aby zapobiec dalszym nadużyciom. Ofiary mogą korzystać także z prawnego i psychologicznego wsparcia w instytucjach oraz organizacjach pozarządowych.

W 2024 roku CERT Polska zablokował blisko 1,5 miliona złośliwych SMS-ów dzięki skutecznemu systemowi zgłaszania i szybkiej współpracy instytucji, operatorów i użytkowników.

Przyszłościowe wyzwania i rozwój ochrony konsumentów

Nowe wyzwania stanowią ataki wykorzystujące zaawansowaną socjotechnikę, AI i technikę deepfake, a także masowe powstawanie fałszywych aplikacji mobilnych. Rozwój narzędzi AI pozwala generować wiarygodne opisy i zdjęcia, a blockchain z jednej strony może ułatwiać dochodzenie do źródła transakcji, z drugiej – utrudniać odzyskanie środków.

Potrzebna jest intensyfikacja cyfrowej edukacji społeczeństwa, zarówno w zakresie wykrywania czerwonych flag, jak i budowania odporności psychologicznej na manipulacje. Kluczowe znaczenie zyskuje współpraca międzynarodowa oraz harmonizacja przepisów prawnych wobec globalnego charakteru zagrożeń.

Upowszechnienie rozwiązań AI do automatycznej detekcji i blokowania fałszywych sklepów, przy jednoczesnej ochronie prywatności, staje się kierunkiem rozwoju cyberbezpieczeństwa w e-commerce.

Konkluzje

Fałszywe sklepy internetowe, wyrafinowana psychomanipulacja oraz nowoczesne technologie to aktualnie największe wyzwania dla bezpiecznych zakupów w sieci. Dane z 2024 roku potwierdzają gwałtowny wzrost incydentów, co wymusza edukację, wdrażanie narzędzi ochronnych i zintegrowane działanie instytucji oraz konsumentów.

Najważniejszą zasadą jest świadomość, że bezpieczeństwo e-commerce to wspólna odpowiedzialność wszystkich uczestników rynku cyfrowego. Tylko dzięki współpracy można zagwarantować rozwój gospodarki i skuteczną ochronę klientów przed cyberprzestępczością.